Anahtar Bilgi
- KOAH, akciğerlere zarar veren ve oksijen alma yeteneğini bozan, kandaki oksijen akışını kısıtlayan bir hastalıktır.
- KOAH’lı hastaların semptomlarıyla mücadele etmelerine yardımcı olmak için tıbbi ve rehabilitasyon programları ve terapi mevcuttur.
- KOAH için cerrahi tedaviler arasında akciğer hacmini azaltma cerrahisi ve akciğer transplantasyonu yer alır.
KOAH’ın görülme sıklığı 40 yaş üstü yetişkinlerde %15-20’dir. Küresel Hastalık Yükü Çalışması verilerine göre, KOAH yılda 2.9 milyon ölüme neden olmaktadır. Günümüzde tüm dünyada 3. ölüm nedeni haline gelen KOAH, tüm ölümlerin de %5.5’inden sorumludur. Türkiye’de solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. ölüm nedenidir ve bu ölümlerin de %61.5’i KOAH nedeniyledir.
KOAH Nedenleri
KOAH çoğunlukla sigara içimi ile ilişkilidir, ancak son kanıtlar KOAH’lıların %25’inin hiç sigara içmediğini göstermektedir. KOAH’ın gelişmesinde ve kötüleşmesinde çevresel faktörlerin giderek daha fazla rol oynadığı hissedilmektedir. Alfa-1 antitripsin eksikliği adı verilen kalıtsal bir KOAH formu da vardır.
Her KOAH aynı değildir. Kronik bronşit formunun daha ağırlıkta olduğu ya da amfizematöz formunun ağırlıkta olduğu KOAH bulunmaktadır.
Amfizem
Amfizem, küçük hava kesecikleri arasındaki duvarların hasar gördüğü ilerleyici, yıkıcı bir akciğer hastalığıdır. Sonuç olarak, akciğerler elastikiyetlerini kaybederek nefes vermenin giderek daha zor hale gelmesine neden olur. Hava aşırı şişirilmiş akciğerlerde sıkışıp kalır ve bu da ilerleyici nefes darlığına yol açar.
KOAH ve Astım
KOAH ve astımın her ikisi de nefes darlığı ile kendini gösteren obstrüktif (tıkayıcı) akciğer hastalıklarıdır. Ancak astım tanım gereği geri dönüşümlü iken KOAH’ta hava akımı obstrüksiyonu ya geri döndürülemez ya da sadece kısmen geri döndürülebilir. Astımda tedavinin temeli inhale kortikosteroidler iken KOAH’ta uzun etkili bronkodilatörlerdir. Zamanla, bazı astım hastaları geri dönüşü olmayan KOAH’ın bir formuna dönüşebilir. KOAH ve astımın her ikisi de yaygın hastalıklar olduğu için birlikte ortaya çıkabilirler. Tahminler, KOAH hastalarının %20’sinin astım ile birlikte olduğunu göstermiştir.
KOAH için Tıbbi Tedaviler
Hastalık alevlenmelerini tedavi etmek ve önlemek, KOAH’ın yönetimindeki kritik faktörlerdir. Sık alevlenmeleri olan kişilerde (yılda 2 veya daha fazla) akciğer fonksiyonlarında daha hızlı bozulma, daha sık hastaneye yatış ve daha yüksek ölüm görülür.
Amfizem/KOAH tedavisi için birçok tıbbi seçenek vardır.
Sigara Bırakma
KOAH’ı önlemek ve tedavi etmek için birincil öneri sigarayı bırakmaktır.
Bronkodilatörler
Bronkodilatörler, akciğerlerdeki ana hava geçiş yolu olan bronşların kaslarını gevşetir. Bu şekilde havanın daha kolay girip çıkmasını sağlar. Bu ilaçlar hap veya sıvı formda (ağızdan alınır) veya aerosol sprey (solunur) olarak bulunur.
Steroidler
Steroidler güçlü anti-inflamatuar ilaçlardır. KOAH’ta sistemik steroid tedavisinin tek rolü akut alevlenme sırasında 5-10 gündür. KOAH’ta sistemik steroidlerle daha uzun süreli tedavinin herhangi bir yararı gösterilmemiştir ve önemli riskler taşıyabilir. Uzun süreli sistemik steroid kullanımının potansiyel yan etkileri arasında osteoporoz, diyabet, kilo alımı, katarakt, kas zayıflığı, katarakt ve hipertansiyon bulunur.
Enfeksiyon Önleyici Ajanlar
Akut bronşit sırasında bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmak için antibiyotikler sıklıkla kullanılır. KOAH’lı tüm hastalara grip ve pnömoni aşıları önerilir. Grip aşısı yılda bir, pnömoni aşısı ise her beş yılda bir yapılır.
Oksijen terapisi
Dinlenme halindeki O2 satürasyonu %88 veya daha az olan hastalarda oksijen tedavisinin yaşam kalitesini ve sağkalımı iyileştirdiği gösterilmiştir.
Beslenme
Amfizem hastaları için doğru beslenme çok önemlidir. İlerlemiş amfizem hastalarında sık görülen kilo kaybı, yemek yiyemeyecek kadar nefes darlığı olan kişilerde yetersiz gıda alımından kaynaklanabilir. Bununla birlikte, KOAH hastalarındaki kilo kaybının çoğu, amfizem hasarı nedeniyle aşırı çalışan solunum kaslarının artan metabolik ihtiyacından kaynaklanmaktadır.
KOAH için Pulmoner Rehabilitasyon
Pulmoner rehabilitasyonun KOAH’lı hastalar için açık faydaları vardır. Egzersiz dayanıklılığı artırır, nefes darlığını iyileştirir, maksimum oksijen tüketimini artırır ve yaşam kalitesini iyileştirir. Çok sayıda çalışma semptomlarda, maksimum oksijen tüketiminde ve yaşam kalitesi ölçümlerinde iyileşme olduğunu belgelemiştir. Pulmoner rehabilitasyon programlarına katılan hastalarda da hastaneye yatış sayısında azalma olduğu gösterilmiştir.
Bununla birlikte, faydalar bireyler arasında farklılık gösterir ve iyileştirmeleri sürdürmek için bir egzersiz rejimine tutarlı katılım gereklidir. Ek olarak, pulmoner rehabilitasyonun, bireylerin solunum fonksiyon testlerinde (SFT’ler) veya genel oksijen gereksinimlerinde herhangi bir değişiklik oluşturduğu gösterilmemiştir.
KOAH Cerrahi Tedavisi
Medikal tedavi KOAH semptomlarını hafifletmiyorsa veya semptomlar ve alevlenmeler artıyorsa cerrahi bir seçenek olabilir. Ancak ameliyata aday olabilmek için belirli kriterler vardır. Bunlar arasında halen sigara içmiyor olmak, pulmoner rehabilitasyon programına katılmak ve ameliyat olacak kadar güçlü olmak sayılabilir.
KOAH için yapılan cerrahi uygulamalar; Akciğer Hacmi Küçültme Ameliyatı, Bronkoskopik Akciğer hacmi Azaltma ve Büllektomi.
- Akciğer Hacmi Küçültme Ameliyatı (LVRS), akciğerin KOAH’tan en çok etkilenen kısımlarının çıkarılmasını içerir. Akciğer dokusunun çıkarılması mantıksız görünebilir, ancak akciğerin kalan sağlıklı kısımlarının daha verimli çalışmasına izin vermektedir.
- Bronkoskopik Akciğer Hacmi Azaltma, Akciğer Hacmi Küçültme Ameliyatı ile benzer şekilde çalışan cerrahi olmayan bir prosedürdür. Hasarlı akciğer dokusunu çıkarmak yerine, hasarlı bölümü kapatmak için akciğere bir valf yerleştirilir.
- Bülektomi, büllerin akciğerlerden cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Büller, KOAH tarafından çok sayıda alveol tahrip edildiğinde oluşan akciğerlerde büyük hava kesecikleridir. Bu hava keseleri nefes almayı engeller.
Akciğerlere verilen hasar çok şiddetliyse veya ameliyat semptomları hafifletmiyorsa, doktorunuz akciğer nakli önerebilir.
Pulmonx Corp. Bronkoskopik Akciğer Hacim Azaltma Tedavisi.