Pektus Ekskavatum, halk arasında kunduracı göğsü olarak da bilinen hastalık, sternum denilen göğsün orta hattındaki iman tahtası kemiğiyle beraber kaburgalarla bağlantıyı sağlayan kıkırdak yapının içe doğru çökmesi durumudur. Bunun nedeni, bu kaburgaların ve göğüs kemiğinin anormal şekilde içe doğru büyümesidir. Pektus ekskavatum, 300 çocuktan 1’ini etkileyen en yaygın göğüs duvarı anormalliklerinden biridir. Orta ve şiddetli göğüs anomalisi olan çocukların ameliyat olması gerekebilir. Hafif göğüs anomalisi olanlarda ve ameliyat olmak istemeyen olgularda vakum bell tedavisi iyi bir seçenek olabilir. Göğüs ön duvarları esnek olan ve hafif göğüs anomalisi olan genç hastalarda iyi sonuçlara dair raporlar vardır, ancak uzun vadeli sonuçlar ve yaşlı hastalarda uygulamanın başarısı net değildir.
Vakum Bell Nedir? Nasıl Çalışır?
Vakum Bell, bir el pompasına bağlı yumuşak kauçuk ya da silikondan yapılmış fincan şeklinde bir cihazdır. Cihaz çocuğun göğsüne yerleştirilir ve pompa vakum oluşturmak için kullanılır. Bu vakum etkisi göğüs kemiğini yavaşça öne doğru çeker. Düzenli bir kullanım süresinden sonra, göğüs kemiği ve kaburgalar dış etki olmaksızın kendi başlarına istenildiği şekilde önde kalır. Birçok hasta ilk üç ila dört aylık kullanım sürecinde göğüs anomalilerinde iyileşme olduğunu fark eder.
Tedavi İçin En Uygun Aday Kimdir?
Hastanın ilk muayenesinde Vakum Bell için uygun olup olmadığı değerlendirilir. Vakum Bell sonuçları şu durumlarda en iyisidir:
- Esnek bir göğüs duvarı yapısına sahip olmak
- Hafif pektus ekskavatum deformitesinin olması (pektus ekskavatumunun derinliği 1,5 cm’den az olması)
- 12 yaşından küçük olmak
- Cihazın uygun ve sürekli kullanımı
Vakum Bell’i Evde Nasıl Kullanırız?
- Cihazı göğsünüze yerleştirin. Cihazın ortası deformitenin en derin kısmının üzerinde olmalıdır.
- Bir mühür oluşturmak için cihazı göğsün üzerine itin.
- Cihazdaki havayı emmek için el pompasını kullanın. Doktorunuz size belirli bir basınçta pompalamanızı söylediyse, bu talimatları izleyin. Aksi takdirde, çocuğunuzun göğüs duvarının yükseldiğini görene kadar pompalayın.
- El pompasını çıkarın ve hortumun ucunu tıkayın, böylece çocuğunuz hareket edebilir ve cihazdan hava sızmaz.
- Cihazı, doktorunuz tarafından önerilen süre boyunca çocuğunuzun göğsünde bırakın.
- Süre dolduğunda cihazı göğsünüzden kaldırın.
Hastalar Cihazı Kulanmak İçin Günde Ne Kadar Zaman Harcamak Zorundadır?
Amaç, cihazı günde iki kez ikişer saat takmaktır, ancak hastalar bu süreye kademeli olarak ulaşırlar.
İlk Ay Kullanımı
Vakum Bell ilk 2 hafta boyunca günde 1 saate kadar giyilir (sabah: 30 dakika akşam: 30 dakika) (1-2. hafta).
Vakum Bell sonraki 2 hafta boyunca günde 2 saate kadar giyilir (sabah: 1 saat akşam: 1 saat) (3-4 hafta).
Bu ilk ayda çoğu hasta kısmi vakuma tepki olarak göğüs kemiğinin hareket ettiğini ve kalktığını görür ve amaç bu kaldırmayı sürdürmektir. Tipik olarak, genç hastalar ilk 2 haftada daha yaşlı hastalarda (yetişkinler) ise 3. ve 4. haftalarda böyle bir düzeltmeyi göreceklerdir.
İkinci Ay Kullanımı
Önümüzdeki 2 hafta (5-6. hafta) içinde Vakum bell günde 3-4 saat kadar giyilir.
Vakum Bell sonraki 2 haftada (7-8. haftalarda) günde 4 saat kadar giyilir.
Üçüncü Ay ve Sonrası
Cihazın sabah 2 saat ve akşam 2 saat kullanılması tavsiye edilir.
Vakum Bell’in Kullanımında Herhangi Bir Sorun Yaşanır mı?
Genellikle vakum bell’in göğüse yapıştığı yerde hafif bir kızarıklık veya morluk dışında sorun yaratmaz. Bu genellikle birkaç saat sonra kendi kendine geçer. Doktorunuz tavsiye ederse, kızarıklık veya morarma olasılığını azaltmak için vakum miktarını azaltabilirsiniz.
Daha az yaygın olarak, çocuğunuz vakum bell’i takarken kollarında sırt ağrısı veya yanma veya diken hissi yaşayabilir. Bu olursa, vakum bell’i çıkarın ve birkaç saat içinde daha düşük bir basınç deneyin. Düşük basınçla devam ederse doktorunuza danışınız.
Vakum Bell Ağrılı mı?
Vakum bell’e alışmak biraz zaman alabilir. Bazı çocuklar cihaz takıldığında biraz rahatsızlık hissedebilir, ancak çoğu bu duruma kısa sürede alışır.
Sık Sorulan Sorular
Vakum Bell cihazı vakum etkisi oluşturarak göğüs kemiği ve göğüs kafesinin önünü kaldırarak deformiteyi düzeltir. Göğüs duvarının yeniden şekillenmesi ve düzeltilmesi zamanın yanı sıra göğsün bir miktar esnekliğine de bağlıdır. Bu nedenle pektus deformitesinde bir iyileşme sağlanması için istenilen periyotta sürekli kullanılmalıdır.
Yaş, kas-iskelet sistemi olgunluğu (esas olarak her ikisi de göğüs duvarı esnekliğini yansıtır) ve pektus ekskavatumun tipi ve şiddeti tedavinin başarısını ve uygunluğunu belirler.
Yaş önemlidir ve göğsün ne kadar esnek olduğu konusunda faydalı bir kılavuzdur. Yaş ilerledikçe göğüs kafesindeki kıkırdaklı eklemler giderek sertleşir ve kemiğe benzer hale gelir ve bu da deformitenin düzelmesini zorlaştırır. İnsanlar farklı oranlarda ‘yaşlanır’ ve bu nedenle 20’li yaşlarında olsalar bile bu eklemlerde hala bir miktar esnekliğe sahip olabilirler ve tabii ki bunun tersi de geçerlidir.
Son olarak çoğu Pektus Ekskavatum türü alt göğüs kemiğini tutma ve göğsün ortasında (simetrik) olma eğilimindedir. Tipik olarak deformitenin derinliğine göre hafif, orta ve şiddetli olarak tanımlanır. Ek olarak deformite ‘fincan şeklinde’ (ayrık), daire şeklinde (düz) ve büyük kanyon olarak çeşitli şekillerde tanımlanabilir. Tün bu hususlar tedavinin etkinliğini belirler.
Vakum Bell’in kullanılmaması gereken durumlar (kontrendikasyonlar) şunlardır:
Osteogenezis Imperfecta (kırılgan kemik hastalığı) ve Osteoporoz (‘ince kemikler’) gibi “kemik zayıflığına” yol açan iskelet bozukluklarının varlığı
Marfan sendromu veya Aort Genişlemesi (Anevrizma) ile ilişkili büyük kan damarlarının (aort) anjiyopatisi veya hastalığı
Hemofili gibi pıhtılaşma bozukluğu (kanama bozukluğu)
Hem güvercin göğsü hemde kunduracı göğsünde göğüs kafesinin altında çıkık kaburga bulunması oldukça yaygındır. Özellikle genç hastalarda kunduracı göğsünü Vakum Bell ile tedavi ederken zaman zaman daha belirgin hale gelebilir. Bu durumda, görünümünü iyileştirmek için pektus bandajı ilave olarak kullanılabilir.
Amaç, cihazı günde iki kez ikişer saat takmaktır, ancak hastalar bu süreye kademeli olarak ulaşırlar.
İlk Ay Kullanımı;
Vakum Bell ilk 2 hafta boyunca günde 1 saate kadar giyilir (sabah: 30 dakika akşam: 30 dakika) (1-2. hafta).
Vakum Bell sonraki 2 hafta boyunca günde 2 saate kadar giyilir (sabah: 1 saat akşam: 1 saat) (3-4 hafta).
Bu ilk ayda çoğu hasta kısmi vakuma tepki olarak göğüs kemiğinin hareket ettiğini ve kalktığını görür ve amaç bu kaldırmayı sürdürmektir. Tipik olarak, genç hastalar ilk 2 haftada daha yaşlı hastalarda (yetişkinler) ise 3. ve 4. haftalarda böyle bir düzeltmeyi göreceklerdir.
İkinci Ay Kullanımı;
Önümüzdeki 2 hafta (5-6. hafta) içinde Vakum bell günde 3-4 saat kadar giyilir.
Vakum Bell sonraki 2 haftada (7-8. haftalarda) günde 4 saat kadar giyilir.
Üçüncü Ay ve Sonrası;
Cihazın sabah 2 saat ve akşam 2 saat kullanılması tavsiye edilir.
Vakum Bell tedavisinin ilk uygulamalarında hasta ayakta dururken baş dönmesi oluşabilir ve ilk tedavi sırasında düz yatarak önlenebilir.
Göğüs duvarı kas ağrısı oldukça yaygındır ve devam ederse veya kötüleşirse vakum basıncı azaltılabilir veya günlük kullanım saati azaltılabilir.
Sırt ağrısı oluşabilir ve postürdeki değişikliklerle ve değişen göğüs şekline yanıt olarak ortaya çıkabilir. Devam ederse veya kötüleşirse, vakum basıncı azaltılabilir veya günlük kullanım saati azaltılabilir.
Jinekomasti (büyümüş meme veya meme uçları) özellikle yaşlı hastalarda bildirilmiştir. Ortaya çıkması durumunda doktorunuz ile iletişime geçiniz.
Evet. Vakum göğüse temas ettiğinde özellikle pektus deformitesinin üzerindeki deri etkilenebilir. Bir cilt probleminden kaçınmak için özellikle ilk birkaç hafta dikkatli olunmalıdır.
Tipik olarak Vakum Bell takmak ciltte kızarıklığa neden olur, ancak bu yalnızca geçici olmalıdır ve Vakum Bell çıkarıldıktan sonra kızarıklık kaybolmalıdır. Doktorunuz tarafından Vakum Bell’i takarken nelere dikkat etmeniz ve cildinize nasıl bakmanız gerektiği konusunda tavsiyeler verilecektir.
Vakum etkisi çok güçlüyse veya Vakum Bell çok uzun süre giyilirse ‘peteşi’ (ciltte kan damlacıkları) görünebilir. Vakum Bell daha kısa süre ve daha az basınç ile uygulanmalıdır.
Uzun süre kullanıma bağlı üstteki cilt ‘gevşek’ hale gelebilir. Bu durum cilt ve cilt altındaki yumuşak dokularda sıvı birikmesinden kaynaklanır. Vakum Bell daha kısa süre ve daha az basınç ile uygulanmalıdır.
Vakum Bell’in cam paneliyle cildin uzun süre temasına bağlı veya Vakum Bell’in cilt üzerindeki sürtünme ve hareketine bağlı olarak tahriş meydana gelebilir. Vakum Bell daha kısa süre ve daha az basınç ile uygulanmalı ve cihaz takılı iken fiziksel aktiviteler azaltılmalıdır.
Özellikle üst kollarda cilt hissinde değişiklik (hafif uyuşma) meydana gelebilir. Bu durum gerçekleşir ise Vakum Bell daha kısa süre ve daha az basınç ile uygulanmalıdır.
Zor soru. Tıp literatüründe pektus ekskavatum için Vakum Bell’in ne kadar süreyle gerekli olduğuna dair kanıtlar belirsizliğini korumaktadır. Tedavinin başladığı yaş, pektus deformitesinin şiddeti ve tipi gibi faktörlere ve en önemlisi düzenli bir kullanım programına bağlı olarak tedavisi süresi değişir. 1-2 yıllık bir kullanım süresi gerçekçi bir yaklaşımdır.