Kanser Tedavisi Beslenmenizi Nasıl Etkiler?
Kemoterapi ve radyoterapi aşağıdaki yan etkilere neden olabilir:
- Rahatsızlığa neden olabilecek ve yemek yeme isteğinizi daha da azaltabilecek kabızlık
- Vücudunuzun besinlerini tüketebilecek ishal
- Yorgunluk, yani daha az aktifsiniz, böylece daha az kalori yakarsınız ve gün boyunca aç hissetmezsiniz
- Tat kaybı
- İştahınızı azaltabilecek ve kilo kaybına neden olabilecek bulantı ve kusma
Ayrıca belirli kanser türlerine verilen tedaviye bağlı olarak da yan etkiler gözlenebilir. Meme kanseri ve kan kanserlerinin tedavisi genellikle steroidleri içerir. Steroidler aslında iştahınızı ve kan şekeri seviyenizi artırabilir, bu da insülin direncine ve kilo alımına neden olabilir. Bu nedenle kanser tedavisi sırasında kilo vermek yerine ilaç ve daha hareketsiz bir yaşam tarzının birleşiminden oldukça fazla kilo almak mümkündür.
Bazı insanlar ayrıca meme kanseri veya endometriyal kanser için kemoterapiden sonra hormon tedavisi görürler. İlaçlar, metabolizmada önemli bir rol oynayan bir hormon olan östrojen üretimini baskılar. Metabolizmanız yavaşlarsa kilo alabilirsiniz.
Pankreas kanseri olan kişiler genellikle kilolarını korumakta zorlanırlar. Pankreas gerektiği gibi çalışmadığından yiyecekleri normal şekilde sindiremeyebilir. Bu durum kilo kaybına veya yetersiz beslenmeye neden olabilir.
Kanser Tedavisi Sırasında Beslenmeniz Neden Önemlidir?
Kanser tedavisi iştahta ve vücut ağırlığında dalgalanmalara neden olabileceğinden, diyetinize çok dikkat etmeniz gerekir. Sağlıklı bir kiloyu korumanıza yardımcı olmanın yanı sıra, kemoterapi veya radyoterapi sırasında dengeli bir diyet yemek şunları yapabilir:
- Tedaviye bağlı yan etkileri yönetmeye yardımcı olur
- Enerjiyi artırır
- Kas tonusunu artırır
- Bağışıklık fonksiyonunu koruyur
- İnflamasyonu (yangı) azaltır
Kanser Tedavisi Sırasında Diyetinize Hangi Yiyecekleri Eklemelisiniz?
Kronik bir hastalığı olan herkes kanser olmasa bile protein, sağlıklı yağlar, kepekli tahıllar, vitaminler ve mineraller açısından zengin yiyecekler ile beslenmelidir. Mümkünse bu diyet ayarlamaları kanser tedavisi başlamadan önce yapılmalıdır.
Bitkisel Proteinler
Kemoterapi veya diğer kanser tedavileri sırasında tüketilebilecek en iyi yiyeceklerden bazıları bitkisel proteinlerdir. Bu besinler yüksek düzeyde vitamin ve mineral içermektedir. Bu ürünler fasulye, baklagiller, fındık ve tohumların yanı sıra çok sayıda sebze anlamına gelir. Hayvansal protein tüketiyorsanız tavuk veya balık gibi yağsız seçenekleri seçmelisiniz.
Sağlıklı Yağlar
Tekli doymamış ve çoklu doymamış yağların da sağlık yararları vardır. Avokado, zeytinyağı, üzüm çekirdeği yağı ve ceviz, inflamasyon ile mücadeleye ve kardiyovasküler sağlığı iyileştirmeye yardımcı olan omega-3 yağ asitlerini yüksek miktarda içerir.
Sağlıklı Karbonhidratlar
Karbonhidrat seçerken tam buğday, kepek ve yulaf gibi minimum düzeyde işlenmiş gıdaları tercih edin. Bunlar iyi bağırsak bakterilerinin korunmasına yardımcı olan çözünür liflere sahiptir. Çözünür lif ayrıca metabolizmadan hücresel onarıma kadar her şeye yardım eden kısa zincirli yağ asitlerinin üretimini de destekler.
Vitamin ve Mineraller
Vitamin ve mineraller vücudun bağışıklık fonksiyonunun güçlendirilmesine ve inflamosyonun azaltılmasında büyük rol oynayan enzimatik süreçlere yardımcı olur. Mümkün olduğunca D vitamini ile güçlendirilmiş yiyecekleri tercih etmelisiniz. Bunlar arasında süt, portakal suyu, yoğurt ve bazı tahıllar yer alabilir.
Kanser Tedavisi Sırasında Takviye Almalı mıyım?
Tedavi sırasında her zamanki kadar yemek yemiyorsanız veya vitamin ve besinleri kaybetmenize neden olan kusma ve ishal gibi yan etkileriniz varsa, bir multivitamin almayı düşünebilirsiniz.
D vitamini en yaygın vitamin eksikliği olma eğilimindedir. D vitamini bağışıklık sisteminizi güçlü tutmaya yardımcı olur, yorgunluğu azaltır ve kemik sağlığını destekler. Özellikle steroid kullanıyorsanız, kemik yoğunluğu kaybı riski altında olacaksınız.
Diyetinize herhangi bir vitamin veya takviye eklemeden önce mutlaka diyetisyen ve onkoloğunuza danışın.
Diyetiniz Kanser Tedavisinin Yan etkilerini Yönetmeye Nasıl Yardımcı olabilir?
Bazı diyet değişiklikleri tedaviniz başladıktan sonra yan etkileri yönetmenize yardımcı olabilir. Bu yan etkiler şunlardır:
- İştah kaybı. Gün boyunca üç büyük öğün yerine küçük öğünler veya besleyici atıştırmalıklar yiyin.
- Kabızlık. Bol su için, lif takviyesi düşünün ve öğünlerinize sebze ve fasulye ekleyin.
- İshal. Sodyum (spor içecekleri veya et suyu) ve potasyum (muzlar ve tüm doğal meyve suları) içeren yiyecek veya içecekleri seçin.
- Tat kaybı. Tadını alamadığınızda ne yiyeceğinizi bilmek zor olabilir. Farklı baharatlar veya marineler içeren yeni yiyecekler denemeyi düşünün. Limon veya limon suyu gibi güçlü aromalar da ekleyebilirsiniz.
- Mide bulantısı. Bulantı önleyici gıdalar arasında narenciye, zencefil ve nane yağı bulunur. Bir dilim limon emebilir, zencefil çayı içebilir veya zencefil çiğneyebilirsiniz.
Kanser Tedavisi Sırasında Hangi Yiyeceklerden Kaçınmalısınız?
Kanser tedavisi sırasında vücudunuza neler girdiğinin farkında olun. Besin etiketlerini okuyun ve mümkün olduğunca kendi yemeğinizi hazırlayın. Rafine, işlenmiş gıdalardan uzak durmak en iyisidir. İnflamasyonu artırabilecek çok fazla hidrojene yağ içeren kızarmış yiyeceklerden de kaçınmalısınız.
Kanserli kişilerde genellikle bağışıklık sistemi zayıf olduğundan, aşağıdakiler dahil olmak üzere gıda kaynaklı hastalık riski taşıyan yiyeceklerden uzak durmayı düşünün:
- Suşi gibi hafif pişmiş veya çiğ balık
- Yumuşak pişmiş yumurtalar veya ev yapımı mayonez gibi çiğ yumurta içeren yiyecekler
- Pastörize edilmemiş peynirler ve süt ürünleri
- Yıkanmamış meyve veya sebzeler
Kaynak: Johns Hopkins Medicine