Hiperhidrozis (Aşırı Terleme) Nedir?

Hiperhidrozis vücut ısısının düzenlenmesi için gerekli olan normal fizyolojik terlemeden fazla terlemenin olması ile karakterize bir durumudur. Halk arasında ”aşırı terleme” olarak bilinen hiperhidrozis normal günlük aktiviteleri bozmanın yanı sıra, psikolojik, duygusal ve sosyal açıdan yaşam kalitesini bozabilir, sosyal kaygı ve utanmaya neden olabilir. Bu aşırı ter kişi kas eforu gerektiren işlerle uğraşmasa bile olur ve ortaya çıkması çevre ısısından bağımsız gerçekleşir. En sık etkilenen bölgeler avuç içi, ayak tabanı ve koltuk altıdır. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlayan bir durumdur.

Aşırı Terleme Belirtileri Nelerdir?

Çoğu insan egzersiz yaparken veya efor sarf ederken, sıcak bir ortamdayken veya endişeli ve stres altındayken terler. Hiperhidroz ile yaşanan aşırı terleme, bu tür normal terlemelerin çok üzerinde gerçekleşir. Uyanık olunan saatlerde ve haftada en az bir epizotta elleri, ayakları, koltuk altlarını veya yüzü etkileyen ve genellikle vücudun her iki tarafında gözlenen aşırı terleme meydana gelir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalıyız?

Bazen aşırı terleme ciddi bir durumun işaretidir.

Ağır terlemenize baş dönmesi, göğüs ağrısı veya mide bulantısı eşlik ediyorsa derhal tıbbi yardım alın.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuza görünün:

  • Terlemenin günlük rutininizi bozması
  • Terleme, duygusal sıkıntıya veya sosyal geri çekilmeye neden oluyorsa
  • Aniden normalden daha fazla terlemenin olması
  • Belirgin bir sebep olmadan gece terlemesi yaşanması durumunda

Aşırı Terleme Nedenleri

Terleme, vücudun ısı kontrolünü yapmak için meydana gelen fizyolojik bir olaydır. İnsan vücudunda iki tip ter bezi bulunmaktadır. Bunlardan ekrin ter bezleri vücudun hemen her yerinde bulunur ve vücudun asıl soğutma sistemi olarak işlev görür. Bunun dışında koltuk altı ve anüs çevresinde bulunan apokrin ter bezlerinin ise düzenleyici bir etkinliği bulunmamaktadır. Normal terleme sürecinde sinir sistemi vücut ısısının yükselmesi ile ekrin ter bezlerini otomatik olarak tetikler.

Hiperhidrozis ekrin ter bezlerinin normalden fazla çalışması sonucu görülür. Bu ter bezleri en yoğun şekilde avuç içlerinde, ayak tabanlarında ve koltuk altlarında bulunur. Terlemenin etkilediği bölge ve altta yatan nedene göre hiperhidrozis iki gruba ayrılır.

Primer Fokal Hiperhidrozis (Lokal Terleme)

En yaygın şekli olan primer fokal hiperhidrozisde ter bezlerinize sinyal vermekten sorumlu sinirler, fiziksel aktivite veya sıcaklık artışı tarafından tetiklenmemiş olsalar bile aşırı aktif hale gelir. Stres veya sinirlilik ile sorun daha da kötüleşir. Bu tip genellikle avuç içlerinizi ve ayak tabanlarınızı ve bazen de yüzünüzü etkiler. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörlere bağlanır. Hiperhidrozis olan ailelerde görülme oranı yüzde 40’tır.

Primer fokal hiperhidrozis tanısının konulabilmesi için hastada en az 6 ay süren bölgesel ve aşırı terleme yanında şu belirtilerin olması gerekir:

  • Haftada en az bir terleme atağının olması
  • Terlemenin simetrik olması
  • Hayat kalitesini bozması
  • 25 yaşından önce ortaya çıkmış olması
  • Aile öyküsü olması
  • Uykuda terleme olmaması

Sekonder Hiperhidrozis (Yaygın Terleme)

Altta yatan tıbbi bir duruma veya ilaca bağlı ortaya çıkan aşırı terlemedir. Generalize (yaygın) formunda tüm vücut etkilenir. Fazla kilolu olanlarda, çevre ısısı yüksekliğinde veya aşırı fiziksel aktivite sonrasında tüm vücutta aşırı terleme olması beklenen bir durumdur. Ancak bu faktörler olmaksızın birden başlayan yaygın tip hiperhidrozis bir hastalığın habercisi olabilir. 

Sekonder hiperhidrozise neden olabilecek durumlar şunlardır:

  • Diabet
  • Menopoza bağlı sıcak basması
  • Tiroid problemleri
  • Düşük kan şekeri
  • Bazı kanser türleri
  • Kalp krizi
  • Sinir sistemi bozuklukları
  • Enfeksiyonlar

Sekonder hiperhidroza neden olduğu bilinen ilaçlardan bazıları şunlardır:

  • Alzheimer hastalığını tedavi etmek için kullanılan antikolinesterazlar
  • antidepresanlar
  • Anksiyete tedavisinde kullanılan anksiyolitik ilaçlar
  • Albuterol gibi astım inhalerleri
  • Diyabet tedavisinde kullanılan insülin
  • Eroin bağımlılığı tedavisinde kullanılan metadon
  • Triptan (rizatriptan) ve sumatriptan gibi migren ilaçları
  • Glokom tedavisinde kullanılan Salagen (pilokarpin)
  • Anjina ve hipertansiyon tedavisinde kullanılan propranol
  • testosteron
  • Tiroid düzenleyici ilaç

Aşırı Terlemeye Bağlı Komplikasyonlar Nelerdir?

Aşırı terleyen bölgelerde bakteriyel ve mantar enfeksiyonları, egzama ve deri döküntüleri, sosyal ve duygusal problemler en sık görülen komplikasyonlardır.

Aşırı Terleme Tanısı Nasıl Konulur?

Hiperhidrozis, ısı veya aşırı egzersiz olmaksızın kişide aşırı terlemenin bulunması ile teşhis edilir. Ayrıca, aşırı terleme atakları haftada en az bir kez gerçekleşmelidir. Tanı sürecindeki ilk adım, primer hiperhidrozisi sekonder hiperhidrozisden ayırt etmektir. Bu genellikle fizik muayene ve laboratuvar testleri ile yapılabilir.

Fizik Muayene

Primer ve sekokonder hiperhidrozisi ayırt etmeye yardımcı olabilecek birkaç ipucu vardır:

Primer Fokal Hiperhidrozis

+ Vücudun bir veya birkaç bölgesi ile sınırlı

+ Genellikle 25 yaşından önce görülür

+ Nadiren gece terlemeleri vardır

+ Genellikle diğer aile üyelerini etkiler

+ Terleme dışında başka belirti yoktur

Sekonder Hiperhidrozis

+ Genellikle tüm vücutta gözlenir

+ Risk yaşla birlikte artar

+ Genellikle gece terlemeleri bulunur

+ Daha az sıklıkla diğer aile üyelerini etkiler

+ Terleme dışında başka belirti vardır

Tıbbi öykü, aile öyküsü, semptomların süresi, başlangıç yaşı ve belirgin bir nedenin yokluğu veya varlığı genellikle ayrım yapmak için yeterlidir.

Laboratuvar Testleri

Semptomlarınıza ve risk faktörlerine bağlı olarak doktorunuz, terlemenizin aşırı aktif tiroid (hipertiroidizm) veya düşük kan şekeri (hipoglisemi) gibi başka bir tıbbi durumdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını görmek için kan, idrar veya başka laboratuvar testleri önerebilir.

Aşırı Terleme Tedavisi Nasıl Yapılır?

Aşırı terleme genel vücut terlemesi şeklinde ise nedeni araştırılır ve nedene yönelik tedavi yapılır. Açık bir neden bulunamazsa, tedavide aşırı terlemeyi kontrol etmeye odaklanılır. Aşırı terleme konusunda ilaç tedavileri, terleme önleyici krem ve spreyler, iyontoforez tedavisi, botoks enjeksiyonu ve cerrahi tedavi uygulamaları günümüzde başvurulan yöntemler arasındadır.

İlaç Tedavisi

Aşırı terlemenin tedavisinde lokal veya sistemik reçeteli ilaçlar kullanılmaktadır. Bu tür ilaçların teoride ter bezlerinin uyarılmasını engelleyerek terlemeyi sınırlandırabildikleri düşünülse de ciddi yan etkileri sebebiyle uzun vadeli kullanımları önerilmez.

Hiperhidrozu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar şunlardır:

– Alüminyum Tuzları

Antiperspiran ajanlar tıbbi krem olarak reçete edilebilir veya piyasada birçok ticari üründe sprey, roll-on veya losyon formunda bulunmaktadır. En çok kullanılan etken madde alüminyum tuzlarıdır. Alüminyum klorür içeren ter önleyiciler cilt ve göz tahrişine neden olabilir. Genellikle yatmadan önce etkilenen cilde uygulanır. Daha sonra kalktığınızda ürünü gözünüze kaçmamasına özen göstererek yıkayın.

– Reçeteli Kremler

Glikopirolat içeren reçeteli bir krem, yüzü ve başı etkileyen hiperhidroza yardımcı olabilir.

– Sinir Bloke Edici İlaçlar (Sistemik Antikolinerjikler)

Bazı oral ilaçlar, belirli sinirlerin birbirleriyle iletişim kurmasına izin veren kimyasalları bloke eder ve terlemeyi azaltabilir. Olası yan etkiler arasında ağız kuruluğu, bulanık görme ve mesane sorunları sayılabilir.

– Antidepresanlar

Depresyon için kullanılan bazı ilaçlar da terlemeyi azaltabilir. Ek olarak, hiperhidrozu kötüleştiren kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilirler.

– Botoks Enjeksiyonu

Kırışıklık görünümünü azaltmak gibi kozmetik prosedürlerinde yaygın olarak kullanılan ve bilinen botoks tedavisi hiperhidrozisin tedavisinde de kullanım alanı bulunmaktadır.

Botoks, Clostridium botulinum bakterisi tarafından üretilen bir toksinden yapılan bir ilaçtır. Sinir sisteminin yapısını veya işlevini etkileyen bu nörotoksin uygulandığında terlemeye neden olan sinirleri geçici olarak bloke eder.

Botoks tedavisi hem el ve ayak terlemesi hem de koltuk altı terlemesi için uygulanmaktadır. Ellerde geçici ağrı ve güçsüzlüğe neden olabileceğinden eller için ve çok hassas olduğundan ayaklar için her zaman önerilmez. Botoks uygulamasından önce uygulama yapılacak bölgeye terleme alanının saptanması için nişasta iyot testi yapılabilir. Etki süresi altı ila 12 ay sürer ve daha sonra tedavinin tekrarlanması gerekir.

İyontoforez Tedavisi

El ve ayaklara, musluk suyu içerisinde 15-25 miliamperlik elektirik akımın bir cihaz ile uygulanması işlemidir. Avuç içi ve ayak tabanında görülen aşırı terlemenin tedavisinde kullanılır. Koltuk altı uygulamada içinde elektrot bulunan ıslatılmış pet kullanılır. Bir ay boyunca, haftada 5 gün, 20-30 dakikalık seanslar halinde toplam 20 seans olacak şekilde uygulanır. Hamile kadın ve kalp pili olmayan her kişiye rahatlıkla uygulanabilir. Tedavi süresinde herhangi bir ağrı ve rahatsızlık oluşmaz.

Mikrodalga Termoliz

Mikrodalga termoliz koltuk altlarındaki aşırı terlemeyi kalıcı olarak tedavi etmenin diğer bir yoludur. Koltuk altı bölgesindeki ter bezlerini kalıcı olarak yok etmek için termal enerji kullanılır.

Uygulama ter bezlerinin termolizi (ısı ile ayrışma) ile sonuçlanan elektromanyetik enerjiyi koltuk altı derisinin altına ileten, invazif olmayan bir el cihazı ile yapılır. Mikrodalgalar ter bezlerinin bulunduğu tabakayı hedef alır, bu nedenle cildin yüzeyini yakmaz. Koltuk altı bölgesinden yayılan vücut kokusunun ve koltuk altı tüylerinin kalıcı olarak giderilmesine de yardımcı olabilir. Birkaç tedavi gerektirebilir (genellikle 2, bazen 3’e kadar) ve maliyetli bir işlemdir.

Lazer Terapi

Koltuk altı terlemesinin (aksiller hiperhidroz) tedavisi için ter bezlerini yok eden hedefe yönelik yüksek ısılı bir lazer ile yapılır.

İşlemden önce lazerin cilde nüfuz etmesini kolaylaştırmak için cilt yüzeyinde küçük kesiler açılır. Cihaz, koltuk altı bölgesindeki aşırı aktif ter bezlerini hassas bir şekilde ısıtabilen ve yok edebilen, yüksek oranda hedeflenmiş bir lazer ışını yayar. Lazerin ısısı kan damarlarını kapatır ve tedavi bölgesinde enfeksiyon riskini azaltır. İşlem sırasında lokal anestezi kullanılır ve görülebilecek yan etkiler şişlik, morarma ve uyuşmadır. Lazer tedavisinin hiperhidrozis için etkinliği konusunda çok fazla araştırma yoktur, ancak aşırı aktif ter bezlerini kalıcı olarak yok ederek koltuk altı bölgesindeki terlemeyi önemli ölçüde azalttığı düşünülmektedir. Çoğu hasta 1-2 tedavi seansı gerektirir. İkinci tedavi genellikle ilk seansta yok edilmemiş ter bezlerini hedef almak için yapılır. İşlem maliyetli ve sınırlı kullanım alanı vardır.

Cerrahi Tedavi

Diğer tedaviler işe yaramadığında ve semptomlarınız devam ettiğinde doktorunuz cerrahi tedaviyi düşünebilir. Cerrahlar bazı aşırı koltuk altı terleme vakalarını koltuk altındaki ter bezlerini çıkararak tedavi edebilir. Semptomlardan sorumlu sinirlerin dikkatlice kesilmesi (sempatektomi) hiperhidrozis hastalarında rahatlama sağlayabilir.

– Ter Bezinin Çıkarılması (Retrodermal Küretaj)

Koltuk altı terleme ve kokuları yok etmek için plastik cerrahlar tarafından uygulanan cerrahi girişimidir. Diğer tedavilere yanıt vermiyorsanız, vakumlu küretaj adı verilen minimal invaziv bir teknik de bir seçenek olabilir.

Endoskopik Torakal Sempatektomi (ETS)

Endoskopik torakal sempatektomi (ETS), koltuk altı terlemesi (aksiller hiperhidrozis), avuç içi terlemesi (palmar hiperhidrozis), aşırı yüz terlemesi ve kızarması dahil olmak üzere farklı hiperhidrozis tiplerinin tedavisinde kullanılan minimal invaziv bir prosedürdür. ETS ameliyatı sempatik zincire ait gangliyon ve aralarındaki bağlantıların belirli seviyelerde kesilme, yakılma ya da klipsleme yoluyla kesintiye uğratılması ile gerçekleştirilir. Hiperhidrozis hastalarında geçerliliği kabul görmüş etkili bir tedavidir ancak tedavi sonrası gövde ve vücudun alt kısımlarında yeni aşırı terleme alanlarının geliştiği kompansatuar (refleks) terleme riski bulunmaktadır.

Kliniğimizde ameliyat aynı seansta iki koltuk altı çizgisinden açılan 0.5 cm uzunluğundaki tek cilt kesisinden gerçekleştirilir. Işık kaynağı ve küçük fiberoptik kamera takılı ince bir alet olan torakoskop kullanılarak ameliyat edilecek saha büyütülmüş olarak görüntülenir. Göğüs kafesi içerisinde seyreden sempatik sinir veya sinir gangliyonları (sinir terminalleri) terlemenin tipine bağlı olarak belirli seviyeden kesilir. Ameliyat süresi iki taraf için toplam 20-30 dakika kadar sürmektedir.

Detaylı bilgi için Aşırı Terleme – ETS Ameliyatı sayfasını ziyaret ediniz.

Ayrıca bakınız Yüz Kızarması Tedavisi